Tuesday, June 7, 2011

Ukugwala isithebe ngolimi lwesiNdebele



Namuhlanje ngithe ngike ngigwale ngolimi lwami lokuzalwa. Kubalabo abejayele ukufunda ingxoxo engiziloba kulesithebe ngesingisi izikhathi ezinengi bazalahlekelwa ngokuncinyane kulelikhasi langolwesiThathu evikini lokuqala kuMfumfu. Phela lekithi komtamnami wendele ngaphi, konyama kayipheli kuphela amazinyo endoda, amakhaza abaphethe. Kuze kubengcono kulabo abasemaphandleni ngoba belakho ukutheza inkuni zephane kumbe umbondo. Kuthi ke nxa kumuzi omkhulu kwakhiwe, ziyabe zavela zathezwa ngenyanga ezimbala ezedlulileyo kusatshisa. Umsebenzi wmajaha alamkhehka khathesi kuyabe kuyikubanda nje ziphoselwe eziko, umlilo uvuthe kuthi nga.

Kubanzima njalo kulezo zingane eziya esikolweni ngoba iskhathi esinengi abalakho ukwembatha okukhudumalayo. Inengi lize liswele yona nje ijesi lamathenesi. Aluba kunjengakithi le elower Gwelo koBhembe lomhlabathi wakhona uhle utshazwe kube sengathi ngunqwaqwane uqobo. Izalukazi zona zivame ukwembatha ingubo ziziphosele emsamo umuntu ahle abe yiqnumbi nje kungabi ndaba zalutho. Aluba ke zike zathola itiye ke hawu uqedile, umsindo du.Umqando ke wona kawukhetha uza kwabayanga labangayisbo bayanga. Kodwa uzwakala kakhulu kulabo abangabayanga lengane ezincane.


Lanxa kuqanda kwelakithi kunganeno kulalokhu esikubona lapha emazweni thina, esadliwa zindunduma sawela ngaphetsheya kolwandle, kozitshebo ziyatshebana. Alube sesifikle iskhathi somqando ungeke ume phandle wokwemizuzu elitshumi nje kuphela, bangakuthola ungasadikizi. Into esuka imangalise yikuthi futhi ukutshisa kwalapha kuyingozi sibili hatshi okokudlala. Umkhathi walapha eMelika usuka wedlulise amalawulo, ungaze wakwazi ukukhawula. Izikhathi zesentshonalanga ziyaphandana lezeningizimu. Kuthi nxa ngapha kuqanda ngale kuyatshisa, ngokunjalo. Futhi lapha kubakubi ngeziphepho. Iminyaka yonke bantu abanengi balahlekelwa yizindlu nxa bengalahlekelwanga yimpilo ngenxa yeziphepho lomoya olamandla amakhulu.

Into kuphela engangakaze ngiyibone lapha yinkanyezi ngoba kualamalaiyithi amanengi enza inkanyezi zingaze zabonakala ebusuku. Phela ngapha akulalwa, kusetshenzwa njalo njalo abukho ubusuku. Imitshina kayimi bantu bayjutisana kodwa yona igiga njalo nje. Abelungu ngabahuquluzi benotho. Abafuni ukuthi kwedlule iskhatshana kungela banga elihamnjiweyo emsebenzini. Uzwa kuphela kuthi swiri swiri swiri, inzimbi zidlana.

No comments: