Tuesday, July 16, 2013

IsiLengi sesiNdebele ngama 80s kusiya kuma 90s!

Isilengi lulimi olwenizwa ngabafana bechatshisa inkululumo zabo, ukuthi abdala kumbe labo abangasibo intanga yabo bangngazabe besezwa lutho.  Kumane nje sengathi yisigirkhi. Abatshoyo bayatsho ukuthi IsiNdebele yilo lodwa ulimi olulesilengi esinengi elizweni lase Zimbabe.

Kufanele ngitsho ukuthi iskhathi esinengi aluba umuntu eloba kumbe ekhuluma ngoba oluthile kumele akhangele nxa zonke. Lapha lami ngizachaza sobala ukuthi ngokubona kwami mathupha isiLengi lanxa iningi likhumbula ukuthi sibulala ulimi, kukhona lapho esilunandisa khona. Islengi sivela ngendlela ezinengi futhi siya ngendawo ngendawo. Kukhona ubuncisthi obutholakala kulabo abakha lawa mabala. Kuyamagalisa ukuthi lanxa sikhona isaga esithi amasiko ayaguquka, kwesinye iskhathi siyalibala lawa maqiniso.

Okwenza inengi labatsha likhulume ngesilengi kumbe ezinye indlela ezifihlayo, okungangoku phendulela amabala yilokhu ukuthi yonke into ingaze yachazwa obala. Inengi lethu sikhulele lapho okade kungekho khona insitha kumbe imfihlo. Angitsho nje imfihlo kodwa, bekusenza kubenzima ukukhuluma lomuntu emunye phakathi komphakathi kumbe lakhona ekhaya egumeni. Phela lathi abantwana besilazo infihlo zethu lanxa nje bezingatsho lutho kangako.

Khaulu lapho amajaha eseqala ukukhobmisa, yikho lapho ebekuvame ukuthi bakhulume izimfihlakalo ngesilengi besenzela ukuthi abdala bengezwa iskhathi singakafiki. Ubusizwa umfowenu ethi, heyi zibanyana "Ungabona iphangolini leyana idlula uwite!  Intombi kanengi yizo ezithola amabizo amanengi  atshiweneyo esilengi.  Amanye yilawa "itsheri" kumbe incaza.  Ngokuya kwesikhathi kwathiwa imenya kumbe imayi!

Kuya ngokuthi ukhule ngasiphi iskhathi.  Ubaba sasimbiza ukuthi itopi, kumbe ithayima. Isilengi sivame ukuquguka masinyane ngoba kululimi lokufihla. Labo abangaluqedisisiyo. Lungumhaba phansi.Ngesikhathi usluzwa ngale lapho eluqala khona sokulamanye amabala amatsha.

                                   
                                            
                                             Isilengi sesikhathi sempi sempini!

Iyaqubeka le indaba ngeviki elizayo!

No comments: